Urolithiasis is a disease characterized by the presence of stones in the kidney or urinary tract. It is often detected accidentally during an ultrasound or an abdominal x-ray performed for other reasons. However, the first symptom of kidney stone disease can be severe pain called renal colic. Pain caused by a colic attack is characterized by sudden onset. In half of the cases it is associated with nausea or vomiting and can lead to hypotension and fainting. The exact location and radiation of the pain depends on the location of the stone in the urinary tract. The first most commonly performed study is abdominal ultrasound with estimation of the deposit size and evaluation of urinary tract obstruction. Alternative or complementary studies are: an abdominal x-ray where radiopaque deposits can be shown, or unenhanced helical computed tomography of the abdomen. The severity of pain depends on the individual pain threshold and on the change in hydrostatic pressure in the part of the urinary system above the obstruction. Prolonged deposition of the stone in one place causes the activation of autoregulatory mechanisms to lower the pressure of the upper urinary tract, which limits the pain. The basic treatment for renal colic is analgetic therapy. The most commonly used drugs are NSAIDs and opiates. Another important component of renal colic treatment are medications that facilitate urinary stone passage by reducing oedema or limiting urethral contractions, such as: calcium channel blockers, alpha blockers, phosphodiesterase inhibitors. Intensive hydration is not currently recommended. Patients who are unlikely to spontaneously excrete the stone are eligible for minimally invasive treatment. The risk of urolithiasis recurring is high, reaching up to 40% in 5 years and up to 50% in 10 years. However, it can be reduced by proper prevention. The paper describes the pathophysiology of pain in renal colic, the treatment methods, and the case of a boy with recurrent renal colic.
Kamica układu moczowego jest chorobą, którą charakteryzuje obecność złogów w nerkach lub w drogach moczowych. Jest ona często wykrywana przypadkowo podczas badania USG lub RTG jamy brzusznej wykonywanych z innych przyczyn. Jednak pierwszym objawem kamicy może być ostry ból noszący nazwę „kolki nerkowej”. Ból spowodowany napadem kolki jest to ból o nagłym początku, w połowie przypadków towarzyszą mu nudności lub wymioty, może dojść do hipotensji i omdlenia. Dokładne umiejscowienie i promieniowania bólu zależy od lokalizacji złogu w drogach moczowych. Najczęściej pierwszym wykonywanym badaniem jest USG jamy brzusznej z oceną wielkości złogu oraz stopniem blokady odpływu moczu. Alternatywą lub badaniem uzupełniającym jest RTG przeglądowe jamy brzusznej, na którym zostaną uwidocznione złogi nieprzepuszczalne dla promieni rentgenowskich lub niskodawkowa spiralna tomografia komputerowa jamy brzusznej bez środka kontrastowego. Nasilenie dolegliwości bólowych zależy od indywidualnego progu bólowego oraz od szybkości zmian ciśnienia hydrostatycznego w części układu moczowego powyżej przeszkody. Przedłużone przebywanie złogu w jednym miejscu daje warunki do uruchomienia mechanizmów autoregulacyjnych mających na celu obniżenie ciśnienia w górnej części dróg moczowych, co ogranicza dolegliwości bólowe. Podstawą leczenia kolki nerkowej jest leczenie przeciwbólowe. Najczęściej stosowanymi w tym celu lekami są NLPZ oraz opioidy. Kolejną ważną składową leczenia kolki nerkowej stanowią leki ułatwiające wydalanie złogu, działające głównie poprzez redukcję obrzęku lub ograniczenie skurczu moczowodu, takie jak: blokery kanału wapniowego, alfa blokery, inhibitory enzymu fosfodiesterazy. Aktualnie nie zaleca się intensywnego nawadniania pacjenta. Chorych, u których mało prawdopodobne jest samoistne wydalenie złogu, kwalifikuje się do małoinwazyjnego leczenia zabiegowego. Ryzyko nawrotów kamicy układu moczowego jest duże, sięga do 40% w ciągu 5 lat oraz do 50% w ciągu 10 lat, może być jednak zredukowane poprzez stosowanie właściwej profilaktyki. W pracy opisano patofizjologię bólu w kolce nerkowej, metody leczenia, a także przypadek chłopca z nawracającą kolką nerkową.
Keywords: children; pain; pathophysiology; renal colic; treatment; urolithiasis.