Pneumothorax is defined as the presence of air in the pleural cavity. The incidence of iatrogenic pneumothorax in the pediatric population is 0.3-0.48 in 1000 patients. A conventional chest X-ray, in some cases supplemented with chest computed tomography, is a typical imaging examination used to confirm the diagnosis of pneumothorax. Within the last years, the relevance of transthoracic lung ultrasound in the diagnostic process of this disease entity has greatly increased. This is confirmed by the opinion of a group of experts in ultrasound lung imaging in patients in a life-threatening condition, who strongly recommend a transthoracic ultrasound examination for the diagnosis of pneumothorax in such patients. These data constituted the basis for initiating the prospective studies on the application of this method in pneumothorax diagnosis in patients of pediatric hematology and oncology wards.
Aim: The aim of the study was to present the possibility of using the transthoracic lung ultrasound in the diagnostic process of pneumothorax in pediatric patients, with particular attention paid to its iatrogenic form. The article discusses sonographic criteria for pneumothorax diagnosis in pediatric patients, including the sensitivity and specificity of the method, in relation to conventional chest X-ray.
Material and methods: The prospective studies included a group of patients treated in the Clinic of Pediatrics, Pediatric Hematology, Oncology and Endocrinology of the Academic Clinical Centre (Medical University of Gdańsk, Poland) in whom a central venous catheter was placed in the subclavian veins. The studies lasted for one year - from 1 July 2011 to 30 June 2012. The examined group comprised 63 patients - 25 girls (39.7%) and 38 boys (60.3%) aged from 1 to 17. The analysis included the results of 115 ultrasound examinations conducted in this group.
Results: In t he examined group with suspected or diagnosed neoplasm, iatrogenic pneumothorax was identified in 4 out of 63 patients (6.3%). In all cases, it was a consequence of procedures connected with the introduction of a central catheter. In the examined material, the sensitivity, specificity and predictive values (positive and negative) of the transthoracic lung ultrasound equaled 100%.
Conclusions: The transthoracic ultrasound examination is a highly effective method in diagnosing iatrogenic pneumothorax in pediatric patients. However, to confirm this conclusion, multicenter studies, among considerably larger populations, are necessary.
Odma jamy opłucnej definiowana jest jako obecność powietrza w jamie opłucnej. W populacji pediatrycznej jatrogenna odma jamy opłucnej rozpoznawana jest z częstością 0,3–0,48 na 1000 pacjentów. Konwencjonalne badanie radiologiczne klatki piersiowej, w szczególnych przypadkach uzupełnione o tomografię komputerową klatki piersiowej, to klasyczne badanie obrazowe, za którego pomocą potwierdza się rozpoznanie odmy jamy opłucnej. W ostatnich latach wzrosło znaczenie przezklatkowego badania ultrasonograficznego płuc w diagnostyce odmy jamy opłucnej. Potwierdza to stanowisko grupy ekspertów z zakresu diagnostyki ultrasonograficznej płuc w stanach zagrożenia życia, którzy mocno rekomendują przezklatkowe badanie ultrasonograficzne płuc do rozpoznawania odmy jamy opłucnej w wymienionych wyżej grupach chorych. Dane te stanowiły podstawę podjęcia prospektywnych badań nad możliwością wykorzystania tej metody w diagnostyce odmy jamy opłucnej w grupie pacjentów oddziałów hematologii i onkologii dziecięcej.
Cel pracy: Celem pracy było przedstawienie możliwości wykorzystania przezklatkowego badania ultrasonograficznego płuc w diagnostyce odmy jamy opłucnej u dzieci, ze szczególnym uwzględnieniem jatrogennej odmy jamy opłucnej. Omówiono ultrasonograficzne kryteria diagnostyczne odmy jamy opłucnej u pacjentów pediatrycznych, z uwzględnieniem czułości i swoistości metody w porównaniu z klasycznym badaniem radiologicznym klatki piersiowej.
Materiał i metody: Prospektywnymi badaniami objęto grupę pacjentów leczonych w Klinice Pediatrii, Hematologii, Onkologii i Endokrynologii Dziecięcej UCK, u których wykonano zabieg założenia centralnego dostępu żylnego do naczyń podobojczykowych. Badania były prowadzone przez okres jednego roku – od 1 lipca 2011 do 30 czerwca 2012 roku. Oceniono grupę 63 dzieci – 25 dziewczynek (39,7%) i 38 chłopców (60,3%), w wieku od 1 roku do 17 lat. Analizie poddano wyniki 115 badań ultrasonograficznych wykonanych w tej grupie pacjentów.
Wyniki: W analizowanej grupie pacjentów z rozpoznaniem lub podejrzeniem choroby nowotworowej jatrogenną odmę jamy opłucnej rozpoznano u 4 spośród 63 pacjentów (6,3%). We wszystkich przypadkach była ona konsekwencją procedur związanych z zakładaniem cewnika centralnego. W przebadanym materiale czułość, specyficzność oraz wartości predykcyjne (dodatnia i ujemna) dla przezklatkowego badania ultrasonograficznego płuc wyniosły 100%.
Wnioski: Przezklatkowe badanie ultrasonograficzne płuc jest bardzo skuteczną metodą w diagnostyce jatrogennej odmy jamy opłucnej u dzieci. W celu potwierdzenia tej koncepcji konieczne są jednak wieloośrodkowe badania na znacznie większej grupie przypadków.
Keywords: iatrogenic pneumothorax; pediatric population; pneumothorax; sonography; transthoracic lung ultrasound.