Atopowe zapalenie skóry jest przewlekłą chorobą zapalną, przebiegającą z nawrotowymi zaostrzeniami, uporczywym świądem, rumieniem, suchością skóry wskutek uszkodzenia bariery naskórkowej i zakażeniami gronkowcowymi. Czynnikami wywołującymi są mutacje w genie kodującym filagrynę, rozregulowanie układu immunologicznego, zmiany dotyczące mikrobiomu skóry i lipidów w stratum corneum, niedobór peptydów antymikrobiologicznych AMPs. Choroba dotyczy głównie dzieci, powodując znaczne pogorszenie jakości życia, a jej pierwsze objawy występują w około 90% przypadków przed ukończeniem 5. r.ż. Przez lata termin „emolienty” odnoszono do substancji natłuszczających stosowanych w celu uelastycznienia i zmiękczenia skóry w chorobach przebiegających z szorstkością, złuszczaniem i suchością skóry. Obecnie wiadomo, że emolienty mogą także działać nawilżająco poprzez zatrzymywanie wody w skórze, stąd często terminy „emolient” i „substancja nawilżająca” są używane zamiennie. Zgodnie z najnowszymi rekomendacjami towarzystw dermatologicznych podstawową terapią w atopowym zapaleniu skóry jest długotrwałe stosowanie preparatów emoliencyjnych aplikowanych regularnie na skórę oraz dodawanych do kąpieli. Emolienty mogą być stosowane w monoterapii lub –w okresach zaostrzeń –w skojarzeniu z miejscowo stosowanymi kortykosteroidami lub inhibitorami kalcyneuryny. Badania kliniczne wykazały, że systematyczne stosowanie preparatów emoliencyjnych pomaga zarówno przywrócić funkcje ochronne bariery skórnej, jak i wpływa na zmniejszenie zużycia miejscowo stosowanych kortykosteroidów u niemowląt, dzieci i dorosłych pacjentów z atopowym zapaleniem skory. Wyniki badań oraz wieloletnie doświadczenie kliniczne dowodzą skuteczności i bezpieczeństwa stosowania preparatów emoliencyjnych. W pracy przedstawiono aktualny stan wiedzy na temat emolientów, tj. przegląd składników preparatów emoliencyjnych, właściwości i mechanizmy działania emolientów, a także omówiono ich znaczenie w atopowym zapaleniu skóry oraz wyniki badań klinicznych przeprowadzonych z udziałem dzieci z atopowym zapaleniem skóry.
Keywords: atopic dermatitis; children; clinical trials; emollients; humectants.